Overdracht binnen familiebedrijven: hoe het overzicht niet te verliezen?
Dit artikel focust op een nieuw werk, geschreven door Eugénie Gillot, Marie Mahieu, Dr. Roxane de Hoe en Dr. Marine Falize van de Chaire Familles en entreprises van de ICHEC, in nauwe samenwerking met Dr. Raphaëlle Mattart.
Overdracht is vandaag de dag een cruciaal onderwerp in ondernemerschap. In het geval van familiebedrijven is het nog ingewikkelder omdat het naast de basiscomplexiteit ook familiale en generatiegebonden aspecten omvat.
Maar wat is overdracht binnen familiebedrijven in de context van ondernemerschap? Vaak geassocieerd met het specifieke moment van overname of verkoop van het familiebedrijf tussen familieleden, is de overdracht binnen familiebedrijven echter veel diffuser in de tijd en ook veel complexer.
Allereerst is overdracht zelden een vaststaand en homogeen beeld. Het wordt opgebouwd op basis van een proces dat zich over meerdere jaren afspeelt en omvat een aanzienlijk deel communicatie tussen familieleden, evenals drie hoofdaspecten: kennis, macht en bezit.
Het overdragen van kennis is een proces dat voor sommigen al begint bij de wieg. Opgroeien binnen het bedrijf, erover horen vanaf jonge leeftijd, je eerste studentenbaan daar krijgen, enzovoort. Al deze ervaringen verbinden het toekomstige familielid met waardevolle impliciete en/of expliciete kennis over de bedrijfszin, gedetailleerde kennis van bepaalde klanten, producten, de bijzondere band tussen medewerkers en teams ter plaatse en de familie. Dit vormt een interessante educatieve basis, zonder dat het de volgende generatie noodzakelijkerwijs verplicht om later over te nemen.
Het overdragen van macht is ook een tijdrovend proces. Het overdragen van macht moet niet verward worden met het overdragen van een functie. Er zijn overdrachten van functies die nooit gepaard gaan met de overdracht van macht en die daarom de overname door de volgende generatie niet mogelijk maken. Het overdragen van macht betekent dat de persoon die overneemt de middelen krijgt om de toegewezen functies uit te oefenen. Dit wordt voorbereid, besproken en geleidelijk uitgevoerd om ervoor te zorgen dat het overdragen van macht wordt aanvaard. Macht berust immers ook op de acceptatie door andere belanghebbenden van de overnemer als competente persoon voor de uitoefening van de functies en de instemming met deze keuze.
Tot slot komt het overdragen van bezit overeen met de overdracht van eigendom van de verkoper naar de overnemer. Deze stap is vaak de laatste in het overdrachtsproces en bevestigt officieel de overdracht van het bedrijf. Deze stap omvat het financiële aspect van de transactie door de controle over het kapitaal over te dragen aan de overnemer via het aandelenbezit. Het is dus slechts één van de zaken die moeten worden overgedragen in het kader van de huidige studie naar familiale overdrachten.
In dit nieuwe boek hebben we ons gericht op het bieden van genuanceerde perspectieven op de uitdagingen van overdracht door 7 belangrijke thema's rond overdracht in de schijnwerpers te zetten. Elk thema bestaat uit tegenstrijdige stereotypen die circuleren binnen de praktijk van familieondernemerschap. Hier zijn enkele voorbeelden:
- Samenwerking tussen generaties: Een goed of een slecht idee?
- Externe invloeden: Ze accepteren of afwijzen?
- Na de verkoop: Het einde van de verkoper of een nieuw begin?
Deze grote vragen komen vaak terug in de gesprekken van familieondernemers en iedereen heeft zijn eigen kijk op de zaken. Toch is er geen eenduidig antwoord op deze tegenstellingen. Daarom hebben we deze tegenstrijdige stereotypen geconfronteerd door levensverhalen te combineren om een objectief inzicht te bieden in de specificiteiten van elk uiterste.
Het belangrijkste bericht van ons boek is dat het niet belangrijk is om het ene uiterste boven het andere te kiezen, maar eerder om de inherente dynamieken te begrijpen die deze vormen, om denkpistes te bieden over de gemaakte keuzes die voor sommigen wel en voor anderen niet hebben gewerkt. Met dit boek hopen we een instrument te bieden waarmee nieuwsgierige familieondernemers de overdracht kunnen demystificeren, zich erop kunnen voorbereiden, een moment van reflectie kunnen hebben, in gesprek kunnen gaan met de betrokkenen en vooral zich minder eenzaam kunnen voelen in de uitdaging die het altijd en noodzakelijkerwijs met zich meebrengt.
Meer lezen? Bestel het boek hier.
