Unlocking Resilience through Governance: een terugblik op de Dag van de Bestuurder
23 februari 2021 stond met stip genoteerd in de agenda van de GUBERNA leden. Die dag vond immers de ‘hoogmis’ van GUBERNA plaats, met name de Dag van de Bestuurder. En welk thema springt dit jaar meer in het oog dan ‘resilience’ of veerkracht.
Het begrip ‘resilience’ dekt vele ladingen, maar in essentie gaat het om het vermogen om tegenslag te weerstaan en er weer bovenop te komen. Dit geldt zowel voor organisaties, voor hun beslissingsorganen als voor individuen. Het hoofd moeten bieden aan onzekerheden, moeilijke omstandigheden of onverwachte crisissen is ons niet vreemd, maar door COVID-19 krijgt dit toch een andere dimensie en betekenis. Hoe pakken organisaties en hun leiders dit aan? En wat is hierbij de rol van de raden van bestuur?
Niet alle organisaties tonen dezelfde veerkracht. Sommige reageren sneller op tegenslagen, herstellen sneller en passen zich beter aan dan anderen. Ook de manier van benadering varieert. De ene organisatie is stevig voorbereid, anticipeert en staat paraat want de middelen zijn aanwezig en de processen zijn geïmplementeerd (“fixing the roof when the sun is shining” – “prepare for anything at any time”). Andere organisaties cultiveren eerder een cultuur waarin flexibiliteit, creatief denken en leren centraal staan. Ze reageren op het moment dat er zich een disruptief event voordoet en omarmen de ‘nieuwe’ omgeving. In beide gevallen gaat het om veerkracht, maar de voorwaarden en de mechanismen zijn verschillend, net als de governance ingrediënten die dit faciliteren.
Maar ook van bestuurders en leidinggevenden wordt veerkracht verwacht op verschillende vlakken -fysiek, mentaal, emotioneel en moreel. Hoe presteren zij onder druk? Hoe nemen zij beslissingen in onzekere omstandigheden? Hoe betrokken en verbonden voelen zij zich met de organisatie en hun mensen? En wat kunnen we leren van veerkracht bij militairen? Het begrip “hardiness” en “band of brothers” krijgt op slag een andere betekenis.
Het begrip veerkracht kwam tot leven via de getuigenissen van vijf wervelende ‘cases’. Voor een purpose en waarde-gedreven organisatie als Melexis, fungeren hun 5 waarden als het beste vaccin gedurende de COVID-19 crisis. De belangrijkste lessen die we meekregen zijn van Francoise Chombar, CEO Melexis.
- Dump hiërarchie, alles wat je nodig hebt is organisatorische duidelijkheid
- Bouw vertrouwen op in goede tijden, zodat u daarop kunt bouwen in moeilijke tijden
- Wees menselijk met humor, zonder neerbuigend te doen en in de juiste context
Bij het jonge, dynamisch en snelgroeiend tech bedrijf “Hello Customer” staat de interactie met en feedback van de klant centraal, een concrete toepassing van stakeholder management. Als speedboot en ‘levend organisme’ zit verandering in hun DNA: nieuwe teamleads, het verschuiven van medewerkers, wijzigende management en board structuren en de noodzaak om zich continu aan te passen. Maar er is duidelijk een gemeenschappelijk gegeven in dit ogenschijnlijk chaotisch gebeuren, met name het belang van duidelijke rollen, communicatie en vertrouwen.
De kracht van waarden en adequate communicatie tijdens de pandemie zit ook prominent vervat in het verhaal van Corda Campus, één van de grootste toonaangevende tech-campussen van Europa. Daarnaast ligt de klemtoon op het exploiteren van nieuwe trends en opportuniteiten. Corda Campus zag de evolutie naar hybride vormen van events en vergaderen en speelde daarop in met een vernieuwd aanbod. Dankzij een duidelijke strategische visie moest Corda Campus door de pandemie het stuur niet omgooien, bleef het schip op koers en kon de weg die reeds was ingeslagen versterkt worden.
Met CKV kwam ook het perspectief vanuit de financiële sector aan bod, een sector die toch de klappen van de zweep kent en waar het niet ontbreekt aan “business continuity plans”. Maar er is meer nodig. Het omgaan met angst, het handhaven van ethiek, het scherp houden van het moreel kompas, het juiste leiderschap en het stimuleren van experimenteren en leren zijn voor CKV de ingrediënten om veerkrachtig te zijn.
Tenslotte kon ook de cultuursector niet ontbreken. BOZAR toonde, als gevestigde waarde, eveneens het vermogen om snel te handelen dankzij de flexibiliteit die de voorbije jaren is opgebouwd en het benutten van de digitale technologie. Creativiteit en veerkracht zijn echter onlosmakelijk met elkaar verbonden en de stuwkracht van de jonge(re) generatie is onontbeerlijk. Verder was het pleidooi voor (meer) autonomie in het beheer en een betere dialoog met de sociale partners duidelijk hoorbaar.
Het zorgvuldig samengesteld panel debatteerde verder op de diverse facetten van veerkracht waarbij elk panellid evenzeer een authentieke ervaring vertolkte.
Kortom, elke getuigenis was op zijn beurt uniek en begeesterend. Maar de kernvraag blijft, hoe draagt governance en de raad van bestuur bij aan de veerkracht van organisaties. De theoretisch voorschriften en de praktijk bieden een eensgezind antwoord dat verder gaat dan erover waken dat de juiste structuren en processen aanwezig zijn met name:
- de kracht van diversiteit en collectieve intelligentie
- de balans vinden tussen ‘betrokkenheid’ en ‘kritische toeschouwer’, met focus op de purpose en de lange termijn
- de vinger aan de pols houden, maar terzelfdertijd vertrouwen schenken aan het management en rust brengen… ”when the house is on fire, you need to trust your fire fighters”
- inzetten op constructieve challenge en psychologische veiligheid (‘bad news’ moet kunnen gedeeld worden)
- aandacht hebben voor de ‘human’ factor – monitoring, waardering, begeleiding…#dankbaarheid
- ….
Tot slot, in de kern betwist niemand dat veerkracht cruciaal is voor organisaties en hun leidinggevenden willen zij duurzame waarde blijven creëren in een volatiele, onzekere situatie. De uitdaging is de juiste handvaten te vinden om het in de praktijk ook waar te maken. Better Boards, Better Organisations, Better World.
Met dank aan Prof. Dr. Regine Slagmulder (Vlerick Business School, Professor of Accounting and Control), Prof. Dr. Martin Euwema (KU Leuven, Occupational & Organisational Psychology), Francoise Chombar (CEO Melexis), Sandra Gobert (Executive Director GUBERNA), Rudi Deruytter (CEO CKV), Brigitte Malou (Director Grottes de Han), Paul Dujardin (Advisor BOZAR Centre for Fine Arts Brussels), Leslie Cottenje (CEO Hello Customer), Raf Degens (CEO Corda Campus), Koen Hoornaert (Partner Van Olmen & Wynant, Partner), Bruno Lowagie (author of the book 'Gebeten') , Prof. Dr. Bruno Colmant, (CEO Degroof Petercam) en de GUBERNA leden die actief deelnamen. We hopen dat jullie ook volop genoten hebben van de digitale netwerkmogelijkheden.
Wij kijken er naar uit u binnenkort te kunnen verwelkomen op de Algemene Ledenvergadering van 25 maart 2021.
Het GUBERNA Team
