Welke impact heeft de controle van de duurzaamheidsrapportering op het revisoraat?

De duurzaamheidsrapportering komt er aan. Dat het beroep van de bedrijfsrevisor daardoor uitdagende tijden beleeft is een groot understatement. Dat bleek ook op de ‘Dag van het Revisoraat’ van  het Instituut van de Bedrijfsrevisoren (IBR) op 14 september. Sandra Gobert, CEO van GUBERNA, nam er trouwens deel aan het afsluitende paneldebat.

Waarover gaat het?

Ons klimaat is er slecht aan toe en de Europese Commissie wil dat elke lidstaat zich maximaal inspant om in eigen land orde op zaken te stellen. Met de Green Deal en alle aanverwante initiatieven staan we aan de vooravond van een groot transformatieproces.

Zo heeft de Europese Commissie een hele reeks aanpassingen van het klimaat-, energie-, vervoers- en belastingbeleid van de EU voorgesteld. Die moeten het mogelijk maken om in 2030 netto 55% minder broeikasgassen uit te stoten dan in 1990 en om de hele Europese economie tegen 2050 klimaatneutraal te maken.

Verder heeft de Europese Commissie op 31 juli 2023 de ambitieuze Europese Standaarden voor Duurzaamheidsrapportage (ESRS) aangenomen, te gebruiken door alle bedrijven die onderworpen zijn aan de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD). Deze nieuwe normen, voorbereid door de European Financial Reporting Advisory Group (EFRAG), dekken het volledige spectrum van milieu-, sociale en bestuurlijke vraagstukken. Daaronder ook klimaatverandering, biodiversiteit en mensenrechten…

Met de komst van de CSRD die tegen juli 2024 ook in het Belgische recht moet omgezet zijn zullen minstens 2500 Belgische ondernemingen geen andere keuze hebben dan voluit te rapporteren over hun duurzaamheidsbeleid.  Deze rapportageplicht zal gepaard gaan met een ‘assuranceverplichting’ voor de duurzaamheidsinformatie: ondermeer de bedrijfsrevisor zou dan kunnen verifiëren of de door het bedrijf verstrekte informatie waarheidsgetrouw is. (Leestip:  GUBERNA Position statement and reflection note - Assurance of sustainability reporting (2022))

Idealiter vormen die accurate verslaggeving en de correcte audit een soort bijkomende garantie dat het bedrijfsleven effectief evolueert naar meer duurzaamheid.  

De sector is er van overtuigd dat deze ingrijpende Europese uitdaging een unieke kans is om het beroep weer op te waarderen. Tegelijk is het een boeiende opgave om duurzaamheid volledig te integreren in de auditwerkzaamheden. Het impliceert ook een mooie kans om het beroep qua aanwervingen een aantrekkelijke boost te geven. Ook revisoren voeren een “war for talent” en het valt te hopen dat dit thema zal aanslaan bij de jongere en klimaatbewuste generatie.

“Deze ingrijpende Europese uitdaging is een boeiende opgave om duurzaamheid volledig te integreren in de auditwerkzaamheden"

Naast meer technische toelichtingen over de Green Deal vanuit Accountancy Europe en de stand van zaken van de ESRS standaarden door EFRAG was er ook plaats voor een speech over ons klimaat. Pieter Boussemaere, docent klimaat- en wereldgeschiedenis bij Vives wist zijn publiek te boeien met een goed gedocumenteerde samenvatting van zijn boek over het gevaar van de globale opwarming. Een opwarming van meer dan twee graden, waar we eigenlijk op af stevenen, is echt een levensgevaarlijk kantelpunt voor het leven op aarde. Gelukkig gaf hij ook nog een oplossingsrichting aan: een dringende en massale beperking van de emissie van CO2 en een maximale shift naar elektriciteit als enige energiebron via nog meer windmolens en zonnepanelen.

Panel

Onder het moderatorschap van Marc Bihain, secretaris-generaal IBR, nam Sandra Gobert, als CEO van Guberna daarna deel aan een panelgesprek over ESG-verslaggeving en auditing. Ook Luc Vansteenkiste, voorzitter van European Issuers , Marc Daelman, bedrijfsrevisor, ondervoorzitter ESG-Commissie IBR en Arie Van Hoe, van het VBO-Competentiecentrum Recht & Onderneming zaten mee op het podium.

Veel vragen en topics zouden de revue passeren: Wat is nu het huidige regelgevingskader? Wat is precies de rol van de bedrijfsrevisor? Gaat het niet allemaal te snel? Weten de bedrijven voldoende wat ze moeten doen? Beseft iedereen de sense of urgency? Wat gebeurt er als een bedrijf geen positieve verklaring krijgt van de revisor en dit deels te wijten is aan onduidelijkheden? Stelt men zich dan niet bloot aan mogelijke problemen met de bank of ander stakeholders? Wat houden die “limited” en “reasonable” assurance eigenlijk in voor de bedrijven? Hoeveel data zal men daarvoor moeten aanleveren en tot in welk detail?

 "Wie wil nog werken bij, investeren in of kopen van bedrijven die de duurzaamheidsregels met de voeten treden?"

Enkele opmerkelijke passages willen we u niet onthouden.

Sandra Gobert betwistte de aanname dat duurzaamheid tot nu toe vooral een zaak van communicatieteams was. Ze haalde de GUBERNA-Studie over duurzame waardecreatie aan om te stellen dat het management en de raden van bestuur van beursgenoteerde bedrijven wel degelijk al begaan zijn met een goede duurzaamheidsrapportering.  Maar het moet gezegd: het is niet evident om die duurzaamheid op een correcte en concrete manier in de organisatie in te bedden. Veelvoorkomende zorgen zijn de collectie van de juiste data en de administratieve lasten.

Ook benadrukte ze de boodschap dat die verslaggeving slechts een middel en geen doel op zich is. De voldoende onafhankelijk samengestelde raad van bestuur moet zich daar echt mee inlaten. Duurzaamheid moet een integraal onderdeel worden van de algehele strategie, de operaties en de governance van het bedrijf. Dat kan inhouden dat men nieuwe duurzame zaken ontwikkelt en de onverantwoorde (niet-duurzame) activiteiten afbouwt.

Dit vergt voor sommigen alleszins een “mindshift” van marketing en communicatie naar een  degelijke reporting, die vooral uitgaat van concrete KPI’s gelinkt aan de ‘purpose’ en de ondernemingsstrategie. De rapportering moet vooral een adequate afspiegeling zijn van de realiteit.  En dat is een lang traject - ‘een journey’  - met onzekere resultaten en soms minder impact dan verwacht. En als sommige doelstellingen niet meteen gehaald worden is dat zeker geen kwestie van kwade wil.

Sandra Gobert pleitte vurig voor een echte duurzaamheidscultuur in het bedrijf. Desnoods moeten de  bestuurders die noodzaak ook aanbrengen bij het bredere aandeelhouderspubliek. Dat zal inhouden dat men bij de samenstelling van management en bestuur mensen met de nodige skills en aandacht voor duurzaamheid moet zoeken.

Luc Van Steenkiste gaf onder meer aan dat bedrijven het belang van duurzaamheidsverslagen niet meer in vraag stellen maar dat ze nog niet precies weten hoe ze dat concreet moeten aanpakken. De overgangsperiode is relatief kort. Het is belangrijk dat men voldoende tijd voorziet om zich aan te passen. Hij raadt kmo’s aan om te focussen op de essentie en de echte risico’s: “Begin er nu mee, maak een planning, praat er al over met je revisor, vraag raad aan je beroepsorganisatie voor de sectorgerelaterde indicatoren of zoek de juiste specialist.”

Vanuit het VBO vulde Arie Van Hoe ondermeer aan dat het niet enkel een kwestie is van “snelheid”. Het moet ook snel duidelijk worden waar we precies naar toe moeten gaan, wat de  eindbestemming is van al die administratieve lasten, regelgeving en timings.  Elke transformatie vergt een aangepaste snelheid die met alle factoren rekening houdt.

De ervaren Marc Daelman ging niet enkel dieper in op het belang van goede vertrouwensrelaties tussen bedrijf en revisor maar ook op de groeiende afkeer van de NGO’s ten aanzien van greenwashing. Verder gaf hij toe dat “de rapporteringslast misschien wel groot is maar we starten niet van nul. Revisoren zijn ook goed vertrouwd met de analyse van de risico’s op sociaal-, financieel- en milieuvlak.  Vergeet niet dat de duurzaamheidsdata en financiële data niet enkel noodzakelijk zijn voor de rapportering maar ook voor de monitoring in het bestuur.” Een kwalitatieve  rapportering kan dus ook een driver zijn van die noodzakelijke transitie.     

“Je moet je businessmodel en governance verduurzamen om in de toekomst relevant te blijven.”