Hoe als bestuurder omgaan met onzekerheden? Inzichten van onze jaarlijkse Director's Day

In dit tijdperk vol onzekerheden en complexe uitdagingen is dit alleszins een prangende vraag voor elke bestuurder: “Hoe blijf ik daadkrachtig in deze turbulente omgeving?” Deze centrale kwestie vormde het uitgangspunt van onze jaarlijkse Director's Day.  

  • Hoe stellen we de juiste vragen aan de bestuurstafel? 

  • Hoe zorgen we ervoor dat we de juiste mensen rond de tafel hebben? 

  • Hoe kunnen onze stakeholders ons ondersteunen bij het doorvoeren van noodzakelijke veranderingen? 

  • Hoe kunnen we anticiperen op de talloze uitdagingen die voor ons liggen? 

 

Dit zijn slechts enkele van de cruciale governance-vraagstukken waarmee bestuurskamers vandaag worden geconfronteerd. De nadruk van ons meertalig evenement lag op het bieden van duiding en praktische antwoorden. Via keynote speeches, paneldiscussies en casestudies kregen de deelnemers concrete inzichten en instrumenten om met meer kennis van zaken te kunnen navigeren doorheen deze turbulente periode. 

Onbekende onbekenden 

Prof. Dr. Konstantinos Sergakis, GUBERNA's nieuwe Knowledge & Research Director, opende het evenement met een prikkelende discussie over "unknown unknowns". Hij stelde bestuursraden voor een cruciale uitdaging: hoe beheer je het onvoorstelbare - gebeurtenissen of risico's die je niet kan voorzien, of waarvan je niet eens weet of ze bestaan?  

1

Sergakis benadrukte de noodzaak van een zeer flexibele mindset en een nooit aflatende focus op de visionaire rol van het bestuur, scenario-denken en risicomanagement. Om te gedijen in zulke onzekere tijden moeten bestuurders visionaire ambitie combineren met ethisch leiderschap, bescheidenheid en een bereidheid tot constante transformatie. Deze vaardigheden zijn niet optioneel, maar essentieel voor governance in een onvoorspelbare wereld. "Governance is de aanvaarding van verantwoordelijkheid in plaats van de toe-eigening van macht," benadrukte Sergakis, daarbij Mark Carney citerend. Hij benadrukte hiermee ook dat verantwoorde governance geworteld is in aanpassingsvermogen en vooruitziendheid. 

2

Omgaan met onwetendheid 

Een constante zorg voor elk bestuur, vooral in turbulente tijden, is hoe om te gaan met wat je niet weet, iets wat Baron Herman Daems omschrijft als "het management van de onwetendheid". Anne Leclercq benadrukte dat alle relevante bedrijfsinformatie goed gestructureerd en continu beheerd moet worden om ervoor te zorgen dat besturen geïnformeerde beslissingen kunnen nemen. Een robuust kader of raamwerk, aanpasbaar aan veranderende informatiebehoeften, is cruciaal. Hoewel zo'n kader crises niet kan voorkomen, kan het besturen helpen om lessen te integreren en zich voor te bereiden op toekomstige uitdagingen. 

Governance in overheidsbedrijven 

De governancestructuur van VRT, de openbare omroep, bood een unieke casestudy in het managen van strategische interacties tussen een bestuur en zijn CEO. Onder toezicht van de Vlaamse regering opereert het VRT-bestuur binnen een kader dat politieke benoemingen balanceert met inspanningen  voor een meer onafhankelijke governance. 

3

VRT's CEO Frederik Delaplace deelde zijn waardering voor de constructieve interactie tussen bestuur en management, waarbij hij de waarde van regelmatig geplande strategische discussies benadrukte. Op strategisch niveau heeft de VRT zich radicaal moeten herstructureren als reactie op veranderingen in kijkgedrag, met forse investeringen in een online platform.  

De recente beslissing om vier onafhankelijke bestuurders toe te voegen aan het politiek benoemde bestuur zal naar verwachting nieuwe perspectieven brengen. Dit bevestigt dat governance een evoluerend proces is dat een continue vernieuwing vereist in zowel de samenstelling als de werking van het bestuur.  

De governance-case van het bedrijf blijft een fascinerend werk in uitvoering, met nog vele lessen die getrokken kunnen worden zodra het nieuwe bestuur en de nieuwe politieke "beheersovereenkomst" vorm zullen krijgen. 

Digitale governance systemen worden een must-have 

Muriel De Lathouwer benadrukte het toenemende belang van digitale governance-systemen. Ze onderstreepte dat besturen moeten investeren in veilige, efficiënte digitale platforms voor het beheer en de toegang tot informatie. Een goed georganiseerd digitaal systeem verhoogt de productiviteit door directe toegang tot documenten, doorzoekbare archieven en notificatiesystemen die bestuurders goed geïnformeerd en voorbereid houden voor de besluitvorming. 

"Investeren in governance-informatiebeheer is niet langer optioneel," concludeerde zij. 

Leiderschapsdilemma's in turbulente tijden 

Professor Katleen De Stobbeleir van Vlerick Business School bracht een verfrissend perspectief op leiderschap in turbulente tijden. Haar onderzoek schetste drie belangrijke dilemma's voor besturen, waarbij ze bestuurders aanspoorde deze drie traditionele aannames te heroverwegen: 

4

  1. Het snelheidsdilemma: Snel vs. langzaam: Dringende kwesties vereisen niet altijd onmiddellijke beslissingen. De Stobbeleir betoogde dat het in turbulente tijden vaak effectiever is om de tijd te nemen voor weloverwogen, doordachte keuzes dan overhaast te handelen. 

  1. Het zelfvertrouwendilemma: Zelfverzekerd vs. open: Overmatig vertrouwen in één strategie kan besturen blind maken voor nieuwe ideeën en alternatieve oplossingen. Bestuurders moeten openstaan voor uitdagingen en zorgen dat er steeds plaats is voor voor een robuust debat met strategische flexibiliteit. 

  1. Het prestatiedilemma: Experimenteren vs. presteren: Besturen moeten het ‘continu leren’ omarmen en bereid zijn verouderde processen af te leren. De Stobbeleir moedigde bestuurders aan om te 'ontleren' door nieuwsgierigheid en integriteit te koesteren, en erover te waken dat hun beslissingen gebaseerd zijn op wat juist is, niet op wie gelijk heeft. 

Deze drie kernuitspraken - weliswaar vertaald uit het Engels - vatten haar boodschap treffend samen: 

  • "Hoe meer reflectief, hoe effectiever." 

  • "De pikorde draait om ‘wie’ gelijk heeft. Winnende culturen draaien om ‘wat’ juist is." 

  • "Je visie moet een warm dekentje zijn, geen dwangbuis." 

 

5

Leiderschap in moeilijke tijden 

Het afsluitende debat tussen Wout Van Impe, Team Director bij MU, en Jean-Louis De Cartier, voorzitter van Brepols Group, bood een korte masterclass in effectief leiderschap tijdens uitdagende tijden. Deze twee ervaren governance-experts, elk met een totaal verschillende achtergrond en ervaring, brachten een levendige dialoog, gebaseerd op hun praktijkervaringen. Hun tussenkomsten leverden verschillende belangrijke inzichten op voor bestuurders: 

 

  • Blijf gefocust onder druk: In crisistijden moeten bestuursleden paniek vermijden en mogen ze zich niet verliezen in details. Ze moeten zich eerder richten op de essentie van het vraagstuk, soms met snelle beslissingen, maar altijd vanuit het grotere geheel. Helaas zijn maar weinig bestuurders echt bedreven in het juist distilleren van complexe situaties tot hun essentiële elementen. 

  • Context is bepalend voor leiderschap: Goed leiderschap is altijd contextafhankelijk. Dit maakt de selectieprocedures die een nieuwe CEO of bestuurder moet doorlopen een rigoureus, methodisch proces in plaats van te vertrouwen op het buikgevoel of snelle beoordelingen. Een informeel gesprek volstaat niet meer voor de juiste selectie. 

  • Balanceren tussen actie en dialoog: Een sterke voorzitter heeft meer nodig dan een bepaald intellectueel vermogen. Hij of zij moet ook beschikken over een oprechte drive om te presteren en over de besluitvaardigheid om te handelen. Maar let op, in bepaalde situaties kan te veel besluitvaardigheid de dialoog verstikken, terwijl die cruciaal blijft voor een degelijke besluitvorming. 

  • Turbulente tijden vereisen hogere standaarden: We leven al geruime tijd in een zogenaamd turbulente periode, wat betekent dat we de lat hoger moeten leggen en bewuster moeten omgaan met onze beslissingen. Het leidende principe is het stellen van krachtige vragen: "Wees meer geïnteresseerd dan interessant" Is dan zeker een goede raad. 

  • De kunst van besluitvorming: Goede besluitvorming is nooit eenvoudig. Welke beslissingen moeten snel genomen worden en welke vereisen meer tijd? Hoe bepaal je wanneer je voldoende informatie hebt om de juiste beslissing te nemen? En wie moet bij deze discussies betrokken worden, en op welk moment? Het vermogen om complexe kwesties samen te vatten in een heldere synthese is cruciaal voor effectieve governance. Zonder duidelijkheid wordt betekenisvolle besluitvorming onmogelijk. 

  • Een open omgeving creëren: Veel bestuurders aarzelen om te zeggen wat ze werkelijk denken. Het is de verantwoordelijkheid van de voorzitter om een open klimaat te creëren, waarin de volledige collectieve intelligentie van het bestuur naar boven kan komen. Het is belangrijk te onthouden dat uiteindelijk niet de diversiteit op zich de besluitvorming verbetert, maar vooral het inclusief leiderschap van de voorzitter dat de volledige collectieve intelligentie tot zijn recht laat komen. 

  • Het belang van regelmatige evaluaties: Zowel formele als informele evaluaties zijn cruciaal. Besturen kunnen zo consequent zorgen voor een effectieve teamdynamiek. 

Dit slotdebat over de complexiteit van leiderschap in turbulente tijden bevestigde het belang van methodische selectie, open dialoog en gestructureerde besluitvormingsprocessen om de vele uitdagingen effectief te kunnen aanpakken. 

Bekijk wat de sprekers van dit event meenemen.

Drie laatste lessen 

In haar slotopmerkingen deelde Lifelong Learning Director Saartje Verbeke haar drie persoonlijke governance-lessen mee: 

  1. Stabiliteit: Degelijke structuren en processen maken besturen weerbaarder tijdens crises. 

  1. Wendbaarheid: Bestuurders moeten steeds flexibel blijven met een open mindset en een grote betrokkenheid bij alle stakeholders. 

  1. Kennisdeling: Het inwinnen van extra advies en het uitwisselen van ervaringen garandeert een betere besluitvorming. 

 

" Het navigeren in turbulente tijden vereist van de bestuurders  een unieke maar moeilijke combinatie van wendbaarheid, openheid en veerkracht,  gekoppeld aan een onwrikbare toewijding aan effectieve bestuurspraktijken. "

  • 7
  • 6
  • 8