Onderzoek toont aan: KMO’s die een agressieve strategie hanteren tijdens de financiële crisis van 2008-2009 waren succesvoller in de lange termijn.
Om de zoveel jaar wordt de economie geconfronteerd met een crisisevenement. Van alle typen bedrijven zijn kmo's vaak het meest kwetsbaar in deze situaties, omdat hun financiële buffers vaak minder robuust zijn dan die van grotere bedrijven, of omdat hun inkomstenbronnen minder gediversifieerd zijn. Deze kwetsbaarheid leidt tot de vraag of kmo's ten tijde van een crisis moeten investeren of juist zuinig moeten omgaan met middelen. Enerzijds wordt er geopperd dat een defensieve strategie nuttig is omdat het bedrijf hiermee in staat is financiële middelen veilig te stellen en (latere) klappen tijdens de crisis kan opvangen. Anderzijds kan een meer agressieve strategie voordelig zijn als het kansen kan benutten die zich tijdens een crisis voordoen, wat de toekomstige groei en overlevingskansen van het bedrijf kan waarborgen. Deze kansen ontstaan vaak door veranderingen in de bedrijfsomgeving tijdens en na een crisis, zoals de marktopportuniteit die failliete bedrijven achterlaten na de financiële crisis, of de veranderende werkvormen na de coronacrisis.
Om na te gaan welke strategie kmo's het beste volgen hebben onderzoekers Ine Paeleman, Tom Vanacker en Shaker Zahra het succes van Belgische kmo’s tijdens en na de crisis van 2008-2009 onderzocht.
Hun onderzoek toont aan dat een agressieve strategie tijdens de crisis, waarbij geprobeerd wordt te investeren en zich aan te passen aan opportuniteiten, vaak meer succes oplevert dan een meer defensieve strategie waarbij voorzichtig wordt omgegaan met financiële middelen. Dit succes was niet alleen meetbaar tijdens de crisis, maar ook gedurende de tien daaropvolgende jaren. Dit is belangrijk voor kmo's, aangezien zij vaak een langere termijnvisie hebben in vergelijking met andere bedrijven. Het onderzoek toont aan dat de meer agressieve benadering vooral te vinden was bij jonge bedrijven en in sectoren waar veel groeikansen zijn. Dit is opmerkelijk omdat jonge bedrijven vaak een aantal obstakels moeten overwinnen. De manier waarop jonge bedrijven zich op een agressievere manier konden aanpassen, kan worden toegeschreven aan de cultuur, systemen en beslissingsstructuren binnen deze bedrijven. Daarentegen bleek dat oudere bedrijven vaker een defensieve strategie hanteerden.
Advies van de GUBERNA-experten:
Uiteraard is het belangrijk om te beseffen dat deze resultaten geïnterpreteerd moeten worden als een algemene tendens en dat er geen one-size-fits-all benadering is. Sommige bedrijven kunnen succesvol een defensieve strategie voeren, terwijl er ook een risico bestaat als de offensieve strategie te ondoordacht of roekeloos is. Bovendien zijn sommige sectoren meer geschikt voor de ene of de andere strategie, of kunnen bedrijven slechts beperkt agressief of defensief handelen. Men kan zich voorstellen dat in sectoren waar consolidatie plaatsvindt, zoals de transportsector, voorzichtigheid geboden is bij het volgen van een agressieve strategie, terwijl dit anders kan zijn in sectoren zoals de AI-sector, die momenteel sterk groeit.
Ongeacht de gekozen strategie benadrukt GUBERNA het belang van anticiperende strategische planning. Zonder duidelijke toekomstplannen en bijhorende strategie is het enorm moeilijk om een crisis te beheersen of kansen te benutten. Bovendien moet een dergelijk plan snel kunnen worden aangepast tijdens een crisis. Daarom raadt GUBERNA kmo's aan om een degelijke en goed functionerende raad van bestuur of adviesraad in te stellen voordat een crisis zich voordoet. Niet elke kmo-eigenaar heeft voldoende tijd om een kwalitatief strategisch plan uit te werken, of om voldoende afstand te nemen van de dringende taken van de dag om door de bomen het bos te zien. Een slecht plan, ongeacht de gekozen strategie, kan vaak aanzienlijke schade veroorzaken. Een goed functionerende raad van bestuur kan veel sneller reageren op risico's en kansen dan een kmo-eigenaar die vaak al overweldigd wordt door de werklast. Bovendien heeft ander onderzoek aangetoond dat onder alle omstandigheden de aanwezigheid van een degelijke raad van bestuur zowel de groei als de overlevingskans van een bedrijf aanzienlijk verhoogt.
