Werknemersaandeelhouderschap: Mooie theorie of écht duurzaam ondernemen?
Werknemersaandeelhouderschap. Het klinkt als dé formule voor meer betrokkenheid en duurzame groei. Maar is het echt zo eenvoudig? Het Guide du Management Buy Out et de l’actionnariat salarié, uitgegeven door Anthemis in samenwerking met Wallonie Entreprendre, probeert die vraag te beantwoorden. Onder leiding van Sabine Colson en Éric Poncin brengt dit vademecum het thema in kaart: van theorie naar praktijk, van mooie beloftes naar concrete tools.
GUBERNA’s governancebril
Ook de experts van GUBERNA, Het instituut voor de Bestuurder, werkten mee aan het boek. Met auteurs als Rachel Feller, Sandra Gobert, Arnaud Hubert en Konstantinos Sergakis wordt niet alleen een helder kader geschetst voor werknemersaandeelhouderschap. De bijdrage toont ook aan hoe je dit model succesvol in de praktijk brengt. Als partner in dit project ziet GUBERNA het als zijn rol om te helpen bij de ontwikkeling van een solide governance-model dat bedrijven niet alleen inspireert, maar ook concrete handvatten aanreikt om werknemersparticipatie duurzaam te maken.
In theorie klinkt het eenvoudig. Zet een systeem op waarbij werknemers aandelen verwerven en kijk hoe betrokkenheid en motivatie door het dak gaan. Maar zoals GUBERNA het scherp stelt: zonder een helder governance-model blijft werknemersaandeelhouderschap een loze belofte. Want wat als werknemers geen stem krijgen in het beleid? Wat als niemand echt begrijpt wat die aandelen eigenlijk voorstellen?
Zeven fundamenten die het verschil maken
Als er één ding is dat het GUBERNA-hoofdstuk duidelijk maakt, dan is het wel dit: zonder de juiste basis blijft werknemersaandeelhouderschap een model zonder slagkracht. Het komt neer op zeven cruciale pijlers, de zogenaamde ‘governance-invarianten’.
Het begint bij een duidelijke missie en visie. Een mooi idee op papier is niet genoeg; er moet een gemeenschappelijk verhaal zijn dat de bedrijfsdoelen en de belangen van werknemers samenbrengt. Zonder dat gedeelde kompas wordt werknemersaandeelhouderschap een stuurloos project.
Daarna is er de kwestie van rolverdeling. Als werknemers aandeelhouder worden, moeten ze precies weten wat hun aandeelhouderschap inhoudt en welke verantwoordelijkheden erbij horen. Verwachtingen moeten vanaf dag één glashelder zijn.
Transparante besluitvorming en communicatie is een derde element. Werknemersaandeelhouderschap kan alleen werken als werknemers toegang hebben tot de juiste informatie en betrokken worden bij relevante beslissingen. Transparantie is daarbij geen optie, maar een essentiële voorwaarde.
Ook opleiding is essentieel. Werknemers kunnen pas actief deelnemen aan het bestuur als ze begrijpen wat er van hen verwacht wordt. Bedrijven die niet investeren in opleiding, kunnen moeilijk verwachten dat werknemers hun rol als aandeelhouder volwaardig vervullen.
Een vijfde pijler is maatschappelijke verantwoordelijkheid. Werknemersaandeelhouderschap moet verder gaan dan alleen financiële participatie. Het moet een onderdeel zijn van een bredere strategie die rekening houdt met duurzame bedrijfsmodellen en inclusieve groei.
Daarbij hoort ook een cultuur van vertrouwen. Als werknemers zich niet veilig voelen om hun stem te laten horen, zal elke poging tot participatie op niets uitdraaien.
Tot slot is er de noodzaak van duurzaam engagement. Werknemersaandeelhouderschap mag niet worden gezien als een tijdelijke beloning of experiment. Het moet een stabiel, continu proces zijn dat blijft evolueren.
Van studie naar praktische handleiding
In 2022 startte Wallonie Entreprendre (toen nog een cel van SoGePa) een grondige studie naar de mogelijkheden van werknemersaandeelhouderschap. Onder leiding van Jérôme Danguy, Frédéric Erpicum en Lionel Persyn werd het landschap in kaart gebracht. Die eerste analyse leidde al snel tot concrete projecten bij Technord en Automation & Robotics, ondersteund door Wallonie Entreprendre en eerder door de SRIW.
De behoefte aan een praktische handleiding werd duidelijk. Het resultaat is dit vademecum, opgebouwd uit bijdragen van diverse experts en bedrijfsleiders, zorgvuldig gecoördineerd door Claudia Vella van Wallonie Entreprendre. Geen theoretisch werk, maar een hands-on gids voor bedrijven die werknemersaandeelhouderschap écht willen laten werken.
Goed om te weten:
De auteurs van het Guide du Management Buy Out et de l’actionnariat salarié schenken al hun auteursrechten aan DUO for a JOB. Deze organisatie koppelt jonge werkzoekenden met een migratieachtergrond aan ervaren mentoren om hen te begeleiden bij hun zoektocht naar werk.
Het concept is eenvoudig: een jongere en een mentor vormen gedurende zes maanden een duo en ontmoeten elkaar wekelijks gedurende twee uur. De resultaten zijn indrukwekkend: meer dan 8.500 jongeren zijn al begeleid, en liefst 70 procent vond nadien een job, stage of opleiding. Bovendien voelt 93 procent zich na afloop zelfzekerder en beter voorbereid op de arbeidsmarkt.
Meer weten over dit inspirerende initiatief? Bezoek: www.duoforajob.be.
Praktische info :
Titel: Guide du Management Buy Out et de l’actionnariat salarié
Uitgever: Anthemis
Op initiatief van: Wallonie Entreprendre
Coördinatie: Sabine Colson en Éric Poncin
Bijdragen van: GUBERNA (Rachel Feller, Sandra Gobert, Arnaud Hubert, Konstantinos Sergakis) en diverse experts en bedrijfsleiders
Te bestellen via: Website van Anthemis